Toksyczne miejsce pracy. Czym jest toksyczne miejsce pracy, jakie są cechy charakterystyczne dla toksycznego miejsca pracy i jak radzić sobie z toksycznym środowiskiem pracy? Psychologia pracy i organizacji.

Część swojego życia spędzamy w pracy. To, jak wygląda nasza praca, zależy od wielu czynników. Dzięki niej rozwijamy się nie tylko zawodowo, ale również się utrzymujemy. To ona daje nam stabilizację finansową, czyli środki do życia. Możemy mieć satysfakcję z naszej wykonywanej pracy. Możemy czuć spełnienie lub stagnację i frustrację, a nawet złość. Niestety, wiele osób tkwi w toksycznej produktywności, gdzie nadmierna produktywność w pracy, czyli bycie najbardziej efektywnym w pracy jest tak ważne, że nasz dobrostan emocjonalny i psychiczny, nasze życie osobiste, czy też rodzinne jest zaniedbywane. Często nie dbamy o odpoczynek, nie dbamy o swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne. Nie dbamy o życie rodzinne i nasze relacje partnerskie. Mamy poczucie winy, że za mało zrobiliśmy w pracy. Mamy lęk przed utratą pracy, więc jeszcze bardziej angażujemy się w pracę, na wszystko się zgadzamy, bo co jeśli my odmówimy szefowi. Mamy problem ze stawianiem granic, asertywnością. Mamy problem z radzeniem sobie z emocjami, stresem w pracy i odczuwamy negatywne skutki przepracowania. Dziś odpoczynek jest albo luksusem, albo poczuciem winy za to, że dajemy sobie czas na odpoczynek. Traktujemy to jako oznakę słabości. Ten kult toksycznej produktywności doprowadza do wypalenia emocjonalnego i psychicznego, wyniszczając nasze zdrowie psychiczne. Doprowadza do pojawienia się różnych chorób psychosomatycznych, a także do depresji, czy nawet uzależnienia od pracy (pracoholizm). Mamy pieniądze, ale za to cierpi nasze zdrowie, cierpi nasza rodzina i nasze relacje rodzinne. Kłótnie rodzinne są przyczyną m.in. problemów związanych z pracą. Przenosimy życie zawodowe do życia osobistego, czy też do życia rodzinnego. Pracujemy, pracujemy, a my ciągle jesteśmy przepracowani. I tak koło się toczy. Chcemy poczucia bezpieczeństwa w pracy, więc nie chcemy dokonywać zmian, albo planujemy, tylko nie realizujemy. Bezpiecznie trzymamy się toksycznego miejsca pracy, mając lęk i strach przed zmianą pracy. Problematyką związaną z pracą, organizacją pracy i wpływem pracy na nasze zdrowie psychiczne zajmuje się m.in. psychologia pracy i organizacji. W niniejszym wpisie poruszymy ważny temat, jakim jest toksyczne miejsce pracy. Przyjrzymy się bliżej toksycznym miejscom pracy w ujęciu psychologicznym, gdzie poznamy jej przyczyny, cechy toksycznego miejsca pracy i wpływ toksycznego miejsca pracy na nasze zdrowie psychiczne, jak je rozpoznać i jak sobie z tym poradzić.

W środowisku pracy są różni pracownicy o różnych osobowościach. Głównie środowisko pracy zależy od pracowników i szefostwa oraz sposobie organizacji pracy i zarządzania zasobami ludzkimi. W środowisku pracy znajdziemy różnych typów osób toksycznych, nie tylko narcystycznych, neurotycznych, ale również i manipulantów, malkontentów, krytyków, sabotażystów, kontrolerów, emocjonalnych kameleonów, zazdrośników, plotkarzy, a nawet władczych szefów. Na to ma wpływ różne czynniki psychologiczne. Na moim blogu znajduje się wpis na temat tego, jakie cechy i zachowania wykazują osoby toksyczne. [1] W dużej mierze nastrój, jaki panuje w środowisku pracy, ma znaczący wpływ na jakość wykonywanej pracy przez pracownika i jego wydajności. Stres w pracy, który jest długotrwały i nieustanny, a także brak balansu między życiem osobistym a zawodowym i ogromna presja, jaką nakłada się na pracownika, w dużej mierze wpływa na wydajności i jakości wykonywanej pracy, ale również na jego dobrostan psychiczny i emocjonalny. Kluczowym elementem jest to, jak pracownicy radzą sobie ze stresem w pracy i jakie działania podejmuje pracodawca na rzecz zarządzania stresem w miejscu pracy. Na ten temat został poświęcony wpis psychologiczny na blogu. [2] Kolejną, a zarazem ważną kwestią jest to, jak wygląda kultura i etyka pracy, polityka zarządzania oraz w jaki sposób pracodawca organizuje pracę, czy są różne procedury w wypadku pojawienia się zjawiska mobbingu w pracy (procedury antymobbingowe) i w jaki sposób rozwiązuje się konflikty w miejscu pracy. Czy przedsiębiorstwo przestrzega prawa pracy i BHP, a także, czy pracodawca prowadzi etycznie swoje przedsiębiorstwo. 

Dobra firma trzyma pracowników na wiele lat. Jeśli widzimy wieczne rotacje, przyjęcia i odejścia pracowników, to znak, że coś jest nie tak i należy przyjrzeć się temu bliżej. Być może polityka przedsiębiorstwa w kwestii zatrudniania nie jest odpowiednia i stanowi klucz w ciągłych rotacjach pracowników. Niestety, ciągle widzimy problemy, z jakimi zmaga się rynek pracy. Zatrudnianie pracowników na umowach zlecenie lub na czarno, często warunki pracy pozostają wiele do życzenia, a tolerancja w naruszaniu prawa pracy staje się normą. Jeśli sam proces rekrutacji budzi w nas wątpliwość, to znak, że coś jest nie tak w tej firmie. Coraz bardziej ludzie potrafią się przepracowywać w imię produktywności, ale czy to jest zdrowa produktywność? Widzimy, że warunki pracy nie są sprzyjające, a my boimy się zmian, boimy się zmienić pracy, gdy w naszym umyśle pojawia się masa czarnych scenariuszy. Pracujemy i się przepracowujemy, i wszystko zaniedbujemy. Dom, rodzinę, własne zdrowie. Czy to jest sens w naszym życiu, czy już stagnacja? Jakie bezpieczeństwo finansowe mamy, gdy wypalamy się, nasze zdrowie jest coraz gorsze, my stajemy się mniej wydajni? Z przepracowania trafimy do szpitala, możemy ulec poważnemu wypadkowi przy pracy na skutek przepracowania lub i tak możemy być zwolnieni, gdy firma planuje rotacje pracowników. Czy nie lepiej już znaleźć nową pracę i odejść niż tkwić w toksycznym miejscu pracy, która na nas wyniszcza? Czy to nadaje nasz sens życia? Trzymamy się naszej pracy, uzależniając się od toksycznego miejsca pracy, bo chcemy poczucia bezpieczeństwa. Czy nie sami sabotujemy się tym? Pieniądze nie zastąpią naszego zdrowia i życia. Nauczyliśmy się dbać tylko o czyjeś potrzeby, nie o swoje. Nie dbamy o siebie i o swoje potrzeby. Dbamy o czyjeś oczekiwania i potrzeby swoim kosztem. Pracujemy na czarno. Mamy pieniądze, ale co wtedy, gdy ulegniemy wypadkowi w pracy? To wpłynie na naszą stabilność finansową. Czy naprawdę dajemy się aż tak wykorzystywać w imię życzliwości i dobroci? Ciągle mamy tendencję do tkwienia w toksycznych relacjach, czy w toksycznych miejscach pracy. Dają nam złudne poczucie bezpieczeństwa. Jakie może ono nam dać, gdy nasze zdrowie cierpi, nasze relacje cierpią, rodzina się rozpada, ciągły stres, stagnacja, wybuchy emocji, bóle psychosomatyczne, mniej wydajnie pracujemy, mamy problem ze skupieniem uwagi i zaniedbujemy siebie. Często negatywne myśli zniekształcają naszą rzeczywistość. Nie chcemy lepszej pracy, bo uważamy, że nie zasługujemy na nią lub nie mamy wiary w lepszą pracę. Nie wierzymy w siebie i w swoje umiejętności. Jeśli ciągle słuchamy krytyki i ocen ze strony przełożonych i współpracowników, to my traktujemy je jako fakt i nie kwestionujemy ich. I tak się koło toczy. Mamy dość, ale nie chcemy nic zmienić w swoim życiu. Im bardziej marudzimy, im bardziej narzekamy, to tylko działa na naszą niekorzyść - na nasz dobrostan psychiczny i emocjonalny. Nic poza tym. 

Praca albo daje nam poczucie spełnienia i satysfakcji, albo poczucie niespełnienia, braku satysfakcji i czujemy stagnację. Praca to coś więcej niż pieniądze. To nasz rozwój zawodowy. To tam się rozwijamy. To tam rozwijamy swoje umiejętności. Co warto zaznaczyć, iż wiele publikacji podkreśla, iż toksyczne miejsce pracy ma diametralny wpływ na pojawienie się u pracowników depresji, wypalenia zawodowego, pojawienie się chorób układu krążenia, czy chociażby wczesnych zgonów (m.in. publikacja A. J. Zadow, M. F. Dollard i in., 2021). [3] Bardzo ważny jest nie tylko work-life balance, ale również zadbanie o swoje samopoczucie psychiczne i fizyczne. Bardzo ważny jest odpoczynek po pracy, nieprzenoszenie życia zawodowego do osobistego, a także umiejętność stawiania granic i asertywności, radzenia sobie z toksycznymi pracownikami lub szefem oraz stresem i emocjami. O radzeniu sobie z osobami toksycznymi pojawił się wpis na moim blogu. [4] 

Warto wiedzieć, czym jest toksyczne miejsce pracy i na co zwrócić uwagę, gdy pracujemy w takim toksycznym środowisku pracy, a także jak sobie z tym poradzić. I o tym będzie mowa w niniejszym wpisie z dziedziny psychologii pracy i organizacji, w którym dowiemy się wiele informacji na temat toksycznego miejsca pracy. Kolejny wpis zostanie poświęcony tematowi związanemu z efektywnym szukaniem pracy, czy jak dokonać odejścia z toksycznego miejsca pracy i jak poradzić sobie ze znalezieniem nowej pracy oraz jak siebie wesprzeć w tym procesie.

Przypisy:

1. Osoby toksyczne - cechy i sposób zachowania osób toksycznych. Na co zwracać uwagę, kiedy mamy kontakt z osobami toksycznymi, które mają na nas destruktywny wpływ
2. Stres w miejscu pracy m.in. w gastronomii, ich przyczyna oraz jak pracownik powinien radzić sobie z nim? Stres w pracy z punktu widzenia psychologii pracy oraz psychologii w zarządzaniu. Psychologia.
3. Predicting new major depression symptoms from long working hours, psychosocial safety climate and work engagement: a population-based cohort study - PubMed
4. Jak radzić sobie w sytuacji, kiedy mamy kontakt z osobami toksycznymi, czyli 10 przykładowych metod radzenia sobie z osobami toksycznymi. Psychologia.