Przejdź do głównej zawartości

Posty

Wyświetlam posty z etykietą żywność

Potrawy kuchni węgierskiej - Brassói aprópecsenye, Lángos, Halászlé, Hortobágyi palacsinta i Pörkölt. Sztuka kulinarna, gastronomia.

Jedną z wielu kuchni narodowych środkowoeuropejskich jest kuchnia węgierska (węg. magyar konyhaművészet). Kuchnia węgierska charakteryzuje się wieloma daniami, które są przyprawione na bazie papryki czerwonej w proszku. Z kuchni węgierskiej znamy najczęściej dania tj. zupa gulaszowa, czy też gulasz. W niniejszym wpisie z dziedziny gastronomii i sztuki kulinarnej poznamy kilka charakterystycznych dań dla kuchni węgierskiej, z których znane są Węgry.  W niniejszym wpisie kulinarnym nt. kuchni węgierskiej przyjrzymy się pięciu dań charakterystycznych dla kuchni węgierskiej tj. Brassói aprópecsenye, Lángos, Halászlé, Hortobágyi palacsinta i Pörkölt. Krótko omówimy, czym są te wcześniej wspomniane przeze mnie dania kuchni węgierskiej, z których słyną Węgry. Kuchnię węgierską jeszcze poznamy w osobnym wpisie, w którym poznamy różne dania, desery, czy też napoje charakterystyczne dla kuchni węgierskiej. To tyle na wstępie, więc przejdźmy teraz do omówienia kilku charakterystycznych d...

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Mikroelementy – selen (Se) i żelazo (Fe). Jakie funkcje pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, ich dzienne zapotrzebowanie oraz ich źródło w różnych produktach spożywczych.

Selen, jak i żelazo to dwa kluczowe składniki mineralne, które zaliczamy do mikroelementów, które pełnią ważną funkcję w naszym organizmie. Ich nadmiar, jak i niedobór jest niekorzystny dla naszego zdrowia, dlatego tak ważna jest zdrowa zbilansowana dieta, która pozwoli nam dostarczyć wcześniej wspomnianych składników mineralnych w odpowiednich ilościach. Ich zapotrzebowanie jest różne w zależności od wieku, płci, aktywności fizycznej, czy też stanu zdrowia. Także dotyczy to niemowląt, czy też kobiet w ciąży i karmiących piersią, gdzie normy dziennego zapotrzebowania na selen i żelazo znajdziemy m.in. w publikacji  Normy żywienia dla populacji Polski z 2024 r., które zostały zaktualizowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego. W niniejszym wpisie z dziedziny żywności i żywienia człowieka przyjrzymy się bliżej tym składnikom mineralnym - mikroelementom.  W ostatnim cyklu wpisów poświęconych tematowi związanemu ze składnikami minera...

5 dość popularnych dań z różnych kuchni narodowych, które serwuje się na święta Wielkanocne. Wielkanocne dania różnych kuchni narodowych.

W różnych krajach obchodzi się święta wielkanocne. Są różne zwyczaje i tradycje wielkanocne w różnych krajach, także różnice te dotyczą obszaru kulinariów. Każdy kraj słynie z różnych dań, czy też produktów, a także wyrobów cukierniczych, które pojawiają się na stole wielkanocnym. W niniejszym wpisie bliżej przyjrzymy się różnym kuchniom narodowym, jeśli chodzi o dania świątecznie, które są przygotowywane na święta wielkanocne. W niniejszym wpisie z dziedziny sztuki kulinarnej i gastronomii dowiemy się o przykładowych daniach z różnych kuchni narodowych, które podaje się na święta Wielkanocne. Doskonale znamy różne dania kuchni polskiej, które są serwowane na święta wielkanocne. Żur lub barszcz biały, jajka, także i jajka faszerowane, wędliny, babki, mazurek,  czy też sałatka jarzynowa. Takie dania, produkty spożywcze, czy też wyroby cukiernicze pojawiają się na święta wielkanocne. Inaczej święta wielkanocne będą obchodzone w innych krajach, co też, chociażby zobaczymy różnice kuli...

Charakterystyka pojemników gastronomicznych typu GN (Gastro Norm) i ich zastosowanie w gastronomii. Wyposażenie techniczne zakładów gastronomicznych.

Podstawowym wyposażeniem wielu lokali gastronomicznych są różnego rodzaju naczynia i narzędzia kuchenne, które są nieodłącznym elementem pracy w kuchni podczas produkcji gastronomicznej. Jednym z takich naczyń są różnego rodzaju pojemniki typu Gastro Norm (GN). Mają przestronne zastosowanie nie tylko w branży spożywczej, w szczególności w branży gastronomicznej, ale również i w handlu. Są to pojemniki o różnej wielkości i głębokości, co też ich wymiary są znormalizowane i określone w normach PN-EN. Przyjrzymy się bliżej tym pojemnikom w niniejszym artykule z dziedziny gastronomii i technologii gastronomicznej. W branży gastronomicznej, czy w branży handlowej bardzo ważne jest to, aby żywność była przechowywana w odpowiednich pojemnikach, które spełniają aspekty związane z bezpieczeństwem żywności. Do przechowywania żywności i nie tylko idealnie nadają się pojemniki typu GN, czyli pojemniki gastronomiczne Gastro Norm. Spełniają one kwestie związane z bezpieczeństwem żywności, jeśli chod...

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Mikroelementy – miedź (Cu) i molibden (Mo). Jakie funkcje pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, ich dzienne zapotrzebowanie oraz ich źródło w różnych produktach spożywczych.

Wiele składników mineralnych odgrywa ważną rolę w naszym organizmie, dlatego też tak ważna jest odpowiednia dieta, która dostarczy nam różnych składników pokarmowych, szczególnie składników mineralnych w odpowiednich ilościach. Składniki mineralne zaliczamy do składników odżywczych budulcowych i regulujących. Do nich zaliczamy różne makroelementy, jak i mikroelementy. Do mikroelementów zaliczamy m.in. składniki mineralne - mikroelementy tj. miedź i molibden. Wiele produktów żywnościowych jest źródłem tych składników mineralnych, a ich normę zlecanego spożycia znajdziemy w aktualnych normach żywieniowych m.in. w publikacji Normy żywienia dla populacji Polski , która została zaktualizowana w roku 2024 r. przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego. O miedzi i molibdenu przyjrzymy się bliżej w niniejszym artykule z dziedziny żywności i żywienia człowieka.  W przedostatnim cyklu artykułów poświęconych różnym składnikom mineralnym przyjrzymy się ko...

Co to za francuskie desery tj. Crème brûlée, Chouquette, Caneelés de Bordeaux, Petit gâteau i Flan aux oeufs à la vanille? Desery kuchni francuskiej.

Kuchnia francuska słynie z różnych wyrobów cukierniczych, które są serwowane na deser. Każda kuchnia regionalna Francji słynie z różnych dość ciekawych i smacznych deserów. Tym zajmiemy się w niniejszym krótkim wpisie z dziedziny sztuki kulinarnej i gastronomii, w których odkryjemy kilka ciekawych deserów kuchni francuskiej. W niniejszym krótkim wpisie zostanie przedstawiona lista 5 popularnych, a zarazem dość ciekawych wyrobów cukierniczych, które są bardzo znane w kuchni francuskiej. Na blogu już mieliście Państwo okazję poznać jeden z wielu wyrobów cukierniczych znanych w kuchni francuskiej, jakim jest Tarte Tatin, czyli wersja francuskiej odwróconej tarty z jabłkami, gdzie nie tylko poznaliśmy ciekawostkę związaną z historią tej tarty, ale również został przedstawiony przepis kulinarny na wykonanie tej tarty. [1]  Odkryjemy kolejne ciekawostki kulinarne związane z kuchnią francuską, gdzie poznamy kilka znanych, a zarazem dość popularnych deserów kuchni francuskiej, jakimi są...

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Mikroelementy – kobalt (Co) i mangan (Mn). Jakie funkcje pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, ich dzienne zapotrzebowanie oraz ich źródło w różnych produktach spożywczych.

W kolejnym artykule z dziedziny żywności i żywienia człowieka omówimy sobie kolejne dwa ważne dla naszego prawidłowego funkcjonowania organizmu składniki mineralne - mikroelementy tj. kobalt (Co) i mangan (Mn). Z niniejszego artykułu dowiemy się o funkcjach, jakie pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, skutki jego nadmiaru, jak i niedoboru w naszym organizmie, a także ich dzienne zapotrzebowanie w oparciu o aktualne normy żywieniowe oraz ich źródło w wielu produktach żywnościowych. W następnym artykule na temat składników mineralnych omówimy kolejne składniki mineralne, które zaliczamy do mikroelementów tj. miedź (Cu) i molibden (Mo). Przypisy: [1]   Low Zinc, Copper, and Manganese Intake is Associated with Depression and Anxiety Symptoms in the Japanese Working Population: Findings from the Eating Habit and Well-Being Study - PubMed

Dynia – sezonowe warzywo w handlu. O dyni i jej wartości odżywczej i energetycznej.

Jedno z wielu warzyw sezonowych, które pojawia się w handlu, to dynia. Dynia słynie z Halloween, którą z tej okazji się wycina. Dynia to bardzo unikatowe warzywo o dużej wartości odżywczej, a także o dużym zastosowaniu kulinarnym i o niej będzie mowa w niniejszym wpisie z dziedziny żywności i żywienia człowieka oraz towaroznawstwa żywności. Poznamy dynię i z towaroznawczego, kulinarnego oraz żywieniowego punktu widzenia, a także z historycznego punktu widzenia. Nie tylko używa się tego warzywa dla celów kulinarnych, ale również nasion tego warzywa. Warto dynię włączyć do naszej diety z uwagi na fakt, że dynia to skarbnica pełen składników odżywczych, dlatego też w niniejszym wpisie omówimy wszystkie ważne informacje nt. tego warzywa.

Podstawowe terminy, jakie używa się w technologii gastronomicznej i w towaroznawstwie żywności. Technologia gastronomiczna i towaroznawstwo żywności.

Przedstawimy w niniejszym wpisie z dziedziny technologii gastronomicznej i towaroznawstwa żywność podstawowe terminy używane we wcześniej wspomnianych dziedzinach. To podstawowe terminy, które powinny znać osoby zajmujące się gastronomią. Część tych definicji już zostały omówione we wpisie nt. żywności, żywności przetworzonej i nieprzetworzonej oraz higieny środków spożywczych, a także we wpisie nt. towaroznawstwa żywności i technologii gastronomicznej. [1, 2, 3] W niniejszym wpisie wyjaśnimy takie terminy, jak towar, surowiec, półprodukt, produkt (wyrób gotowy), proces technologiczny, potrawa, posiłek, zaopatrzenie i proces produkcji gastronomicznej. To podstawowe terminu używane w technologii gastronomicznej, jak i w towaroznawstwie żywności. Wyjaśnienie tych terminów znajdziemy w poniższych grafikach. Przypisy: [1]  Czym jest żywność (środek spożywczy), żywność przetworzona i nieprzetworzona oraz czym jest higiena środków spożywczych wg prawa żywnościowego i towaroznawstwa żywno...

Arbuz - wartość odżywcza i energetyczna, jego historia i zastosowanie kulinarne

Arbuz to kolejne dość znany przez nas owoc, który sezonowo pojawia się w handlu, którego możemy kupić w całości lub pokrojonego na ćwiartki. Choć z botanicznego punktu widzenia jest owocem, to arbuz klasyfikuje się jako warzywo dyniowate, choć również w towaroznawstwie żywności klasyfikujemy jako owoc południowy. Arbuz był znany już dość dawno, o czym będzie jeszcze wzmianka historyczna związana z tym owocem. Ponieważ jest produktem sezonowym, warto go spożywać nie tylko z uwagi na jego walory smakowe, ale również z uwagi na dużą wartość odżywczą, a ponieważ arbuz jest doskonałym źródłem wody, to także dostarczamy wodę do organizmu wraz ze spożyciem arbuza, co nawadnia nasz organizm. Zawiera dużo przeróżnych składników odżywczych, dlatego też na temat arbuza będzie poświęcony niniejszy wpis, w którym zawarto dość ciekawe, a zarazem dość istotne informacje na temat tego owocu z towaroznawczego i żywieniowego punktu widzenia. W niniejszym wpisie także omówiono zastosowanie arbuza w kulin...

10 popularnych mitów żywieniowych - część 2. Żywność i żywienie człowieka.

W pierwszej części wpisu poświęconemu mitom żywieniowych zostały obalone bardzo popularne mity żywieniowe, które możemy najczęściej usłyszeć lub przeczytać. Obaliliśmy pięć pierwszych dość popularnych mitów żywieniowych, w których dowiedzieliście się, czy ostatni posiłek powinien być spożyty między godziną 18-19, czy ziemniaki tuczą, czy powinniśmy łączyć w posiłku produkty węglowodanowe z białkowymi, czy należy spożywać 5 posiłków dziennie, a także czy nie powinniśmy łączyć ogórka i pomidora. Także wyjaśniono, dlaczego ludzie wierzą w typowe mity na temat żywności i żywienia, wyjaśniając tę przyczynę z psychologicznego punktu widzenia. W kolejnym wpisie na temat mitów żywieniowych przedstawiono następne pięć kolejnych mitów żywieniowych, które możemy przeczytać lub usłyszeć. Wyjaśniono, dlaczego dany mit nie jest oparty na faktach, opierając się na aktualnej wiedzy z zakresu nauk o żywności i żywieniu człowieka. Przypisy: [1]  Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcz...

10 popularnych mitów żywieniowych - część 1. Żywność i żywienie człowieka.

Na temat żywności i żywienia pojawiło się bardzo wiele mitów, w których ludzie wierzą. Niestety, w wielu książkach, czy w czasopismach, a także w internecie znajdziemy wiele niesprawdzonych źródeł informacji na temat żywności i żywienia, dlatego bardzo ważna jest edukacja żywieniowa, która pozwoli w sposób rzetelny i oparty na faktach omówić kwestie związane z żywnością i żywieniem. Dość istotne jest to, aby weryfikować każde źródła informacji, jakie pojawiają się w internecie, czy też w czasopismach. Wiara w takie mity żywieniowe doprowadza do podejmowania różnych działań z tym związane, jak chociażby wprowadzanie radykalnych zmian żywieniowych na skutek przeczytanych różnych niesprawdzonych informacji odnoszących się do żywienia lub żywności, jak np. nagłe wykluczenie z diety przez osoby zdrowe produktów zbożowych z uwagi na powszechny mit związany z glutenem i jego szkodliwością. Choć są osoby, które nie mogą spożywać produktów, które są źródłem glutenu z przyczyn zdrowotnych, to je...

Bób i jego wartość odżywcza i energetyczna. Jego historia i zastosowanie kulinarne.

Omówimy kolejne warzywo z grupy nasion roślin strączkowych, jakim jest bób nie tylko z punktu widzenia towaroznawczego, ale również z żywieniowego, kulinarnego i historycznego punktu widzenia. To bardzo ciekawe warzywo strączkowe, które jest bardzo popularne w handlu, ale również zawiera bardzo wiele cennych składników pokarmowych, dlatego tak ważne jest to, aby w naszej diecie pojawiły się warzywa, jak i owoce, a w szczególności nasiona roślin strączkowych. Są one nie tylko źródłem węglowodanów, błonnika pokarmowego, ale również białka, witamin oraz składników mineralnych. Bób ma nie tylko dużą wartość odżywczą, ale także duże zastosowanie kulinarne, o czym jeszcze tutaj będzie mowa. Praktycznie rzecz mówiąc, w wielu kuchniach narodowych znajdziemy dania na bazie bobu. Bób był już znany dość dawno, więc tutaj także omówiono kilka ciekawostek związanych z tym warzywem strączkowym z punktu widzenia historii żywności.  *z uwagi na zawartość organicznego związku chemicznego z grupy gl...

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Mikroelementy – fluor (F) i jod (I). Jakie funkcje pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, ich dzienne zapotrzebowanie oraz ich źródło w różnych produktach spożywczych.

W kolejnym wpisie na temat składników mineralnych omówimy kolejne dwa składniki mineralne z grupy mikroelementów tj. fluor (F) i jod (I). Są one bardzo niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, dlatego też w niniejszym wpisie omówimy nie tylko ich funkcje, jakie pełnią one w naszym organizmie, ale również skutki nadmiaru i niedoboru tych składników mineralnych - mikroelementów, ich dzienne zapotrzebowanie oraz źródło produktów spożywczych, które są źródłem fluoru i jodu.  W kolejnym cyklu wpisów poświęconych składnikom mineralnym omówimy następne dwa składniki mineralne z grupy mikroelementów tj. kobalt (Co) i mangan (Mn).

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Mikroelementy – cynk (Zn) i chrom (Cr). Jakie pełnią one funkcje w naszym organizmie, dzienne zapotrzebowanie na te składniki mineralne oraz źródło tych składników mineralnych w różnorodnych produktach spożywczych.

W poprzednich częściach wpisów dotyczących pokarmowych, czyli składników mineralnych zostały omówione wszystkie makroelementy. Składniki mineralne są niezbędne dla naszego organizmu z uwagi na fakt, że one pełnią funkcję regulującą i buforową. Do pierwszej grupy składników mineralnych zaliczamy makroelementy, natomiast do drugiej zaliczamy mikroelementy. Do tej grupy składników mineralnych - mikroelementów zaliczamy składniki mineralne tj. cynk (Zn), chrom (Cr), fluor (F), jod (I), kobalt (Co), mangan (Mn), miedź (Cu), molibden (Mo), selen (Se) oraz żelazo (Fe). Zawartość tych składników mineralnych - mikroelementów w naszym organizmie jest mniej niż 0,01%. Tę grupę składników mineralnych będziemy omawiać w kolejnych wpisach z dziedziny żywności i żywienia człowieka. W pierwszym wpisie o tematyce związanej ze składnikami mineralnymi zaczniemy omawiać mikroelementy tj. cynk (Zn) i chrom (Cr). Zostaną omówione dość istotne kwestie związane z ich funkcją, jakie pełnią w naszym organizmie,...

Zawartość węglowodanów i błonnika pokarmowego w przykładowych produktach żywnościowych. Żywność i żywienie człowieka.

W poprzednim wpisie z dziedziny żywności i żywienia człowieka oraz towaroznawstwa żywności przedstawiono wybrane produkty spożywcze i zawartość białka i oraz tłuszczy w tych produktach spożywczych. W niniejszym wpisie zostanie przedstawione zawartość kolejnych składników pokarmowych zawartych w wybranych produktach żywnościowych, czyli węglowodanów (cukrów) i błonnika pokarmowego. Są to również niezbędne dla nas składniki pokarmowe, dlatego tak istotne jest to, aby nasza dieta była odpowiednio zbilansowana, która pozwoliłaby nam dostarczyć wcześniej wspomnianych przeze mnie składników pokarmowych na odpowiednim poziomie. Jeśli chodzi o węglowodany, to w całodziennej diecie powinniśmy pokryć nie więcej niż ok. 55-65% energii pochodzącej z węglowodanów i ok. 10% energii pochodzącej z sacharozy, natomiast w przypadku błonnika pokarmowego, całodzienna dieta powinna dostarczyć ok. 20-40 g błonnika pokarmowego (dzienne zapotrzebowanie na błonnik wg aktualnych norm żywienia). O węglowodanach,...

Zawartość białka i tłuszczy w przykładowych produktach żywnościowych. Żywność i żywienie człowieka.

Białka i tłuszcze to jedno z wielu podstawowych składników pokarmowych, które są ważne w naszym organizmie, dlatego tak ważne jest to, aby nasza dieta była odpowiednio zbilansowana, która dostarczyłaby powyższych składników pokarmowych w odpowiednich ilościach. W całodziennej diecie powinniśmy pokryć ok. 10-15% energii pochodzącej z białka oraz ok. 20-30% energii pochodzącej z tłuszczów. O tychże składnikach pokarmowych była już mowa na moim blogu, gdzie omówiłem role, jakie pełnią białka i tłuszcze w naszym organizmie, dzienne zapotrzebowanie na powyższe składniki pokarmowe oraz przykładowe grupy produktów żywnościowych, które są źródłem białka oraz tłuszczy [1. 2] . Chciałbym kontynuować temat związany z zawartością białka i tłuszczy w produktach żywnościowych, dlatego też w niniejszym wpisie z dziedziny towaroznawstwa żywności i żywienia człowieka przedstawię przykładowe grupy produktów żywnościowych oraz zawartość białka i tłuszczy w tychże produktach spożywczych wyrażonych w grama...

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Makroelementy – wapń (Ca). Jakie funkcje pełni wapń w naszym organizmie i jego dzienne zapotrzebowanie oraz źródło wapnia w różnych produktach spożywczych.

Ostatnim składnikiem mineralnym z grupy makroelementów jest wapń (Ca) i o nim będzie mowa w niniejszym wpisie z dziedziny żywności i żywienia człowieka. Jest to jeden z wielu niezbędnych składników mineralnych - makroelementów, który także odgrywa ważną rolę w naszym organizmie, dlatego tak ważna jest odpowiednio zbilansowana dieta, która pozwoli dostarczyć nam tego składnika mineralnego w odpowiednich ilościach. W niniejszym wpisie omówiono dość istotne role, jakie pełni wapń w naszym organizmie, a także skutki nadmiaru i niedoboru wapnia w naszym organizmie. Podano również dzienne zapotrzebowania na wapń w oparciu o aktualne normy żywieniowe oraz przykładowe produkty spożywcze, które są źródłem wapnia.  W kolejnym cyklu wpisów nt. składników mineralnych omówimy następną grupę składników mineralnych, czyli mikroelementy. Na początek omówimy pierwsze dwa składniki mineralne z grupy mikroelementów tj. chrom (Cr) i cynk (Zn).

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Makroelementy – siarka (S) i sód (Na). Funkcje, jakie pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, dzienne zapotrzebowanie na siarkę i sód oraz źródło tych składników mineralnych w różnych produktach spożywczych.

W kolejnym wpisie z dziedziny nauk o żywności i żywieniu człowieka omówimy sobie przedostatnią grupę składników mineralnych, które zaliczamy do makroelementów, czyli siarkę (S) i sód (Na). Te składniki mineralne - makroelementy także pełnią ważną funkcję w naszym organizmie, dlatego też w niniejszym wpisie omówimy sobie ich funkcje, jakie pełnią te składniki mineralne - makroelementy w naszym organizmie, jakie są skutki nadmiaru lub niedoboru tych składników mineralnych - makroelementów, a także jakie jest dzienne zapotrzebowanie na nie oraz ich źródło w wielu produktach żywnościowych.  Ostatnim składnikiem mineralnym z grupy makroelementów jest wapń i o nim omówimy sobie w kolejnej części niniejszego wpisu o tematyce związanej ze składnikami mineralnymi. 

Składniki mineralne, czyli składniki pokarmowe odżywcze. Makroelementy – magnez (Mg) i fosfor (P). Funkcje, jakie pełnią te składniki mineralne w naszym organizmie, dzienne zapotrzebowania na magnez i fosfor oraz źródło tych składników mineralnych w różnych produktach spożywczych.

Pierwszy wpis o składnikach mineralnych dotyczył chloru (Cl) oraz potasu (K). To pierwsze dwa składniki mineralne z grupy makroelementów, do których także zaliczamy magnez (Mg) i fosfor (P). O tych dwóch kolejnych składnikach mineralnych będzie mowa w niniejszym wpisie z dziedziny żywienia człowieka i żywności, w którym omówimy nie tylko funkcje, jakie pełni magnez i fosfor w naszym organizmie, ale również jakie są skutki niedoboru tych składników mineralnych w naszym organizmie, jakie jest dzienne zapotrzebowanie na te składniki mineralne, zgodnie z aktualnymi norami żywieniowymi oraz źródło tych składników mineralnych w produktach żywnościowych.  W kolejnej części wpisu na temat składników mineralnych omówimy sobie następne dwa składniki mineralne z grupy makroelementów tj. siarka (S) i sód (Na).